Nawożenie rzepaku

    W połowie sierpnia przypada optymalny termin siewu rzepaku ozimego. Warto więc już dziś dowiedzieć się czegoś więcej o wymaganiach pokarmowych i nawożeniu tej rośliny. Okazuje się, że niezbędnym składnikiem pokarmowym, który kształtuje wielkość i jakość plonów rzepaku jest potas (K). Całkowita zawartość potasu w glebach wynosi od 0,1 do 3% i z reguły spada na glebach lżejszych. Szczególnie niska zawartość tego składnika występuje w glebach torfowych. W przeliczeniu na 1 ha warstwa orna 0-20 cm zawiera nawet ponad 50 t potasu, jednak uzupełnienie rezerw dostępnego dla roślin potasu z ogólnej masy składnika w glebie nie jest duże - z reguły nie przekracza 60 kg K2O/ha na rok. Do normalnego plonowania roślin niezbędne jest uzupełnianie potasu w dawkach przekraczających pobranie przez rośliny. Rzepak ma duże wymagania pokarmowe. Roślina ta pobiera składniki pokarmowe nie tylko z warstwy ornej, ale również - dzięki dobrze rozwiniętemu systemowi korzeniowemu - z warstw głębszych.


Rzepak jest wrażliwy na nadmierne zakwaszenie gleby, ze względu na nadmierne stężenie w niej jonów glinu i manganu.
Optymalny odczyn dla rzepaku wynosi 6,5-7,0 pH. Pobranie składników pokarmowych zależy od wielkości plonu, i tak: Składniki Pobranie przez plon nasion wraz ze słomą w kg z ha

przy plonie 25 dt z ha                         przy plonie 35 dt z ha
Azot (N) 130                                    180
Fosfor (P) 22 (= 50 kg P2O5)           31 (= 71 kg P2O5)
Potas (K) 105 (=126 kg K2O)          147 (=176 kg K2O)
 Magnez (Mg) 14 (=23 kg MgO)       19 (=32 kg MgO)
Wapń (Ca) 90 (=125 kg CaO)          126 (=175 kg CaO)
Siarka (S) 45                                     63


        W nawożeniu rzepaku, oprócz azotu, fosforu i potasu, ważnymi składnikami są magnez i siarka. W warunkach polskiego klimatu, niedobory magnezu często występują już w okresie jesiennych chłodów (II połowa X), ponieważ przy niedoborowej zawartości magnezu w glebie, w niskiej temperaturze rzepak nie może pobrać wystarczającej ilości tego składnika. Przy niedostatecznej zasobności gleb w magnez, jego niedobory występują również w okresie wiosennym. W warunkach niedoboru siarki, najpierw pojawiają się na liściach żółte plamy, a następnie występuje białawe zabarwienie słabo rozwiniętych kwiatów. Nawozy mineralne nie są w całości wykorzystywane przez rośliny.

 W warunkach polskiego rolnictwa średnie wykorzystanie składników nawozowych kształtuje się następująco:

azot (N) - 70%, fosfor (P2O5) - 30%, potas (K2O) - 70%.

W prawidłowo zorganizowanej produkcji roślinnej niezbędne jest zatem nawożenie przekraczające pobranie składników przez rośliny. W nawożeniu rzepaku, potrzeby nawozowe kształtowane są głównie przez pobranie składników - czyli wielkość plonu i zasobność gleb.


     Na glebach obojętnych i zasadowych, zaleca się stosowanie nawozów dolomitowych z wysoką zawartością magnezu. Nawóz taki należy rozsiać na ścierń po zbiorze przedplonu i zmieszać z glebą w czasie podorywki. W celu zapewnienia szybkiego działania magnezu, szczególnie na glebach o odczynie powyżej pH=6, zalecane jest stosowanie magnezu w formie siarczanowej, co jest również korzystne ze względu na równoczesne zastosowanie siarki niezbędnej dla rzepaku. Problem nawożenia siarką zaczyna w Polsce występować w ostatnich latach, po radykalnym ograniczeniu emisji siarki przez przemysł. Zwłaszcza w północnej Polsce występują już lokalne niedobory siarki. Samo wprowadzenie do uprawy tzw. dwuzerowych odmian rzepaku i stosowanie wysoko skoncentrowanych nawozów wieloskładnikowych typu NPK stwarza zwiększone zapotrzebowanie rzepaku na siarkę. W takich warunkach agrotechnicznych zalecane są nawozy mineralne zawierające siarkę i dodatkowo dolistne dokarmianie siedmiowodnym siarczanem magnezowym, 5% wodnym roztworem tej soli w 1-2 opryskach.

Średnie dawki magnezu (MgO) i siarki (S) w nawożeniu rzepaku w kg/ha

Plon nasion (dt z ha)                MgO               S

 do 30                                  30                     40
 31-40                                 40                     50

    Dolistne dokarmianie rzepaku zalecane jest w fazach szczególnie dużych potrzeb pokarmowych tej rośliny. W okresie jesiennym, na plantacjach rzepaku z widocznym niedoborem magnezu, zaleca się 1 lub 2 opryski 5% wodnym roztworem siedmiowodnego siarczanu magnezowego. W okresie wiosennym zalecane są 2-3 opryski. Dolistne dokarmianie jest szczególnie efektywne w fazie zwartego zielonego pąka. W gospodarstwach uprawiających rzepak corocznie, wskazana jest kontrola laboratoryjna stanu zaopatrzenia plantacji rzepaku w niezbędne składniki pokarmowe. Do analizy chemicznej pobierane są całe dobrze wykształcone liście z górnej części roślin, gdy wysokość roślin wynosi 30-50 cm i pojawiają się małe zielone pąki kwiatowe. Na 1 średnią próbkę, pobiera się liście z 20-25 miejsc. Rzepak uprawiany w warunkach dobrej kultury rolnej, prawidłowego nawożenia i odpowiedniej ochrony roślin może plonować w zachodniej części kraju nawet powyżej 40 dt nasion z ha.